Việt vị là gì?

[Đặng Xá]

Luật việt vị là một trong những luật nhạy cảm và gây nhiều tranh cãi nhất trong thế giới bóng đá. Hãy cùng các chuyên gia tìm hiểu về luật này.

Luật việt vị là gì?​

Việt vị là một trong những luật của luật bóng đá. Luật quy định rằng một cầu thủ rơi vào tư thế việt vị nếu bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, ngoại trừ bàn tay và cánh nằm, ở bên sân đối phương, gần đường biên ngang của đối phương hơn trái bóng và chỉ đứng trên 1 cầu thủ đối phương (thường là thủ môn, nhưng không nhất thiết là thủ môn).

Cầu thủ đứng ở vị trí việt vị không phải là hành vi phạm lỗi, nhưng cầu thủ đứng ở vị trí như vậy và tham gia vào pha bóng thì sẽ bị thổi phạt việt vị.

Sự quan trọng của luật việt vị​

Lỗi việt vị được đánh giá vào thời điểm gần nhất đồng đội chạm bóng. Bản thân việt vị không phải hành vi phạm lỗi. Theo ý kiến của trọng tài, một cầu thủ đã ở trong thế việt vị vào thời điểm bóng được chạm lần cuối cùng bởi đồng đội thì phải “tham gia tích cực vào tình huống”, theo quan điểm của trọng tài. Khi bị bắt lỗi việt vị, trọng tài thổi còi dừng trận đấu và cho đội đối phương hưởng quả phạt gián tiếp ở vị trí cầu thủ bị bắt lỗi việt vị.

Một cầu thủ tấn công có thể nhận bóng phía sau hậu vệ đối phương và ở vị trí thuận lợi để ghi bàn. Luật việt vị hạn chế khả năng thực hiện điều này của các cầu thủ tấn công, đòi hỏi họ phải đứng ngang hoặc trên cầu thủ phòng ngự đối phương khi bóng được chuyền về phía trước. Mặc dù bị hạn chế nhưng những đường chuyền đúng thời điểm và tốc độ cho phép cầu thủ tấn công vẫn có thể nhận bóng sau lưng hàng hậu vệ đối phương mà không bị thổi phạt việt vị. Các quyết định liên quan đến luật việt vị thường rất nhạy cảm, với cự ly chỉ vài cm và khoảnh khắc tính bằng giây.

Một trong những nhiệm vụ chính của trọng tài biên là hỗ trợ trọng tài chính xử lý việt vị. Trọng tài biên thông báo lỗi việt vị bằng cách căng cờ chỉ về phía trước. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng thuộc về trọng tài chính.

Cách xác định lỗi việt vị​

Việc xác định lỗi việt vị gồm 3 bước:

Vị trí việt vị​

Một cầu thủ ở tư thế việt vị nếu họ đứng bên phần sân đối phương và cũng ở gần đường biên ngang đối phương hơn trái bóng và không đảm bảo đứng trên 2 cầu thủ phòng ngự đối phương, ngoại trừ cánh tay và bàn tay.

Vi phạm luật việt vị​

Một cầu thủ ở tư thế việt vị vi phạm luật việt vị khi tham gia vào pha bóng, bao gồm can thiệp vào tình huống bằng cách chạm bóng, gây trở ngại cho cầu thủ đối phương, giành lợi thế nhờ tư thế việt vị ở tình huống nối tiếp như cú sút của đồng đội dội khung gỗ hoặc bị chặn lại.

Xử lý lỗi việt vị​

Hình phạt cho lỗi việt vị là một quả đá phạt gián tiếp tại vị trí cầu thủ mắc lỗi việt vị.

Tóm lại, cầu thủ bị thổi việt vị nếu phạm vào 4 tiêu chí sau:

- Cầu thủ đứng ở phần sân của đối phương

- Có ít hơn 2 cầu thủ của đội bạn đứng giữa cầu thủ và đường biên ngang cuối sân đội đối phương

- Cầu thủ đó có tham gia vào đường bóng

- Cầu thủ đó đứng ở hướng tấn công khung thành đội bạn

Ngoài ra, cầu thủ đứng ở vị trí việt vị và tiếp xúc với bóng sẽ không bị phạt nếu thuộc một trong 3 trường hợp sau:

- Quả ném biên

- Quả phạt góc

- Quả phát bóng

Những tranh cãi về luật việt vị​

Việt vị là luật nhạy cảm và gây nhiều tranh cãi vì nhiều yếu tố.

Thứ nhất là tính chính xác tương đối cho một luật tuyệt đối. Việt vị là luật tuyệt đối, chỉ có đúng hoặc sai, việt vị hoặc không việt vị. Tuy nhiên, để xác định cầu thủ việt vị lại là điều nhạy cảm. Đầu tiên là thời điểm. Thời điểm cầu thủ chuyền bóng rất khó để xác định khoảnh khắc bóng rời chân. Tiếp đến là thời điểm cầu thủ rơi vào thế việt vị. Những yếu tố này cần đến đơn vị mili-giây may ra mới có thể chính xác tương đối.

Thứ hai là góc nhìn của trọng tài biên, người bắt lỗi việt vị. Khoa học chứng minh, mắt người không thể cùng một thời điểm nhìn vào hai điểm khác nhau. Tuy nhiên, để bắt lỗi việt vị, trọng tài biên phải nhìn một lúc 2 điểm là điểm cầu thủ rơi vào thế việt vị và điểm cầu thủ chuyền bóng.

Thứ ba là thế nào là tham gia vào pha bóng. Nếu cầu thủ việt vị chạm bóng thì đơn giản. Còn nếu cầu thủ việt vị không chạm bóng lại tùy quan điểm của trọng tài. Mà yếu tố này thì hoàn toàn tương đối chứ không thể tuyệt đối.

Việc bắt lỗi việt vị sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới, chính vì vậy mọi tình huống bắt việt vị tại các giải đấu lớn hiện nay nếu trọng tài không chắc chắn thì đã có công nghệ VAR hỗ trợ.

Sự hữu ích của luật việt vị​

Nhờ có luật việt vị, đội bóng phòng ngự mới dám dâng cao đội hình, tạo cho trận đấu thế trận cởi mở hơn. Đó là lợi ích lớn nhất của luật việt vị. Nếu đối diện một tình huống tấn công, đội phòng ngự có thể tổ chức bẫy việt vị để hóa giải đợt lên bóng của đối phương.

Tuy nhiên, ngược lại, luật việt vị cũng sinh ra những tiền đạo chuyên gia phá bẫy việt vị. Đó là những cầu thủ am hiểu luật, giàu tốc độ và có sự tinh quái. Đơn cử như huyền thoại Filippo Inzaghi, người vẫn được ví là sinh ra ở lằn ranh việt vị.