Tiền vệ trung tâm (viết tắt là CM; tiếng Anh: Central midfielder) là một trong những dạng tiền vệ phổ biến nhất trong bóng đá.
Những cầu thủ này sẽ cố gắng chuyền bóng cho các tiền vệ tấn công và tiền đạo của đội và cũng có thể giúp đỡ các cuộc tấn công của đội họ bằng cách chạy vào vòng cấm của đối phương và tự mình thực hiện các cú sút về phía khung thành.
Khi đội đối phương có bóng, một tiền vệ trung tâm có thể lùi lại để bảo vệ khung thành hoặc di chuyển về phía trước và dồn ép người mang bóng của đối phương để thu hồi bóng.
Một tiền vệ trung tâm khi tham gia bảo vệ khung thành sẽ di chuyển trước các trung vệ để chặn các cú sút xa của đối phương và có thể theo kèm các tiền vệ đối phương thực hiện các pha di chuyển về phía khung thành đội mình.
Đội hình 4–3–3 và 4–5–1 đều sử dụng 3 tiền vệ trung tâm. Đội hình 4−4−2 có thể sử dụng hai tiền vệ trung tâm và trong đội hình 4–2–3–1, một trong hai tiền vệ lùi sâu hơn có thể là tiền vệ trung tâm.
1. Tiền vệ box-to-box
Thuật ngữ tiền vệ box-to-box dùng để chỉ những tiền vệ trung tâm làm việc năng nổ và có khả năng công thủ toàn diện. Họ có kỹ năng tốt trong cả phòng ngự và tấn công.
Những cầu thủ này có thể di chuyển tự do nơi hàng tiền vệ để thực hiện các pha tắc bóng và chặn các cú sút, đồng thời dẫn bóng về phía trước hoặc chạy đến vòng cấm của đối thủ để cố gắng ghi bàn.
Bắt đầu từ giữa những năm 2000, sự thay đổi của các xu hướng chiến thuật và sự suy giảm của hệ thống 4–4–2 tiêu chuẩn (trong nhiều trường hợp nhường chỗ cho các hệ thống 4–2–3–1 và 4–3–3) đã đặt ra những hạn chế đối với tiền vệ box-to-box điển hình của những năm 1980 và 1990.
Lý do là vì 2 vai trò tiền vệ của các đội giờ đây thường được chia thành "người cầm bóng" hoặc "người kiến tạo", với biến thể thứ ba về vai trò được mô tả là của "người luân chuyển bóng".
Một số ví dụ đáng chú ý về các tiền vệ box-to-box là Lothar Matthäus, Clarence Seedorf, Bastian Schweinsteiger, Steven Gerrard, Johan Neeskens, Sócrates, Yaya Touré, Patrick Vieira, Frank Lampard và Roy Keane.
2. Mezzala
Trong bóng đá Italia, thuật ngữ mezzala (nghĩa đen là "tiền vệ cánh" trong tiếng Italia) được sử dụng để mô tả vị trí của một hoặc hai tiền vệ trung tâm chơi ở hai bên với vai trò của một tiền vệ cầm trịch và/hoặc hộ công.
Thuật ngữ này ban đầu được áp dụng cho vai trò của một tiền đạo bên trong ở đội hình WM và Metodo trong tiếng Italia, nhưng sau đó được mô tả là một loại tiền vệ trung tâm cụ thể.
Mezzala thường là một tiền vệ có đầu óc tấn công nhanh và chăm chỉ, có kỹ năng tốt và khả năng tấn công đáng chú ý, cũng như có xu hướng thực hiện các đợt tấn công chồng biên. Nhưng đây cũng là một cầu thủ tham gia vào khía cạnh phòng thủ của trận đấu và có thể cung cấp chiều rộng cho một đội bằng cách di chuyển ra gần đường biên.
Như vậy, thuật ngữ này có thể được áp dụng cho một số vai trò khác nhau. Trong tiếng Anh, thuật ngữ này được coi là một biến thể của vai trò tiền vệ box-to-box.
Vai trò và vị trí của tiền vệ trung tâm
Tiền vệ trung tâm là những cầu thủ có vai trò được chia đều giữa tấn công và phòng thủ và chi phối lối chơi xung quanh khu vực giữa sân.Những cầu thủ này sẽ cố gắng chuyền bóng cho các tiền vệ tấn công và tiền đạo của đội và cũng có thể giúp đỡ các cuộc tấn công của đội họ bằng cách chạy vào vòng cấm của đối phương và tự mình thực hiện các cú sút về phía khung thành.
Khi đội đối phương có bóng, một tiền vệ trung tâm có thể lùi lại để bảo vệ khung thành hoặc di chuyển về phía trước và dồn ép người mang bóng của đối phương để thu hồi bóng.
Vị trí thông thường của một tiền vệ trung tâm (khoanh vàng)
Một tiền vệ trung tâm khi tham gia bảo vệ khung thành sẽ di chuyển trước các trung vệ để chặn các cú sút xa của đối phương và có thể theo kèm các tiền vệ đối phương thực hiện các pha di chuyển về phía khung thành đội mình.
Đội hình 4–3–3 và 4–5–1 đều sử dụng 3 tiền vệ trung tâm. Đội hình 4−4−2 có thể sử dụng hai tiền vệ trung tâm và trong đội hình 4–2–3–1, một trong hai tiền vệ lùi sâu hơn có thể là tiền vệ trung tâm.
Các loại tiền vệ trung tâm
1. Tiền vệ box-to-box
Thuật ngữ tiền vệ box-to-box dùng để chỉ những tiền vệ trung tâm làm việc năng nổ và có khả năng công thủ toàn diện. Họ có kỹ năng tốt trong cả phòng ngự và tấn công.
Những cầu thủ này có thể di chuyển tự do nơi hàng tiền vệ để thực hiện các pha tắc bóng và chặn các cú sút, đồng thời dẫn bóng về phía trước hoặc chạy đến vòng cấm của đối thủ để cố gắng ghi bàn.
Bắt đầu từ giữa những năm 2000, sự thay đổi của các xu hướng chiến thuật và sự suy giảm của hệ thống 4–4–2 tiêu chuẩn (trong nhiều trường hợp nhường chỗ cho các hệ thống 4–2–3–1 và 4–3–3) đã đặt ra những hạn chế đối với tiền vệ box-to-box điển hình của những năm 1980 và 1990.
Lý do là vì 2 vai trò tiền vệ của các đội giờ đây thường được chia thành "người cầm bóng" hoặc "người kiến tạo", với biến thể thứ ba về vai trò được mô tả là của "người luân chuyển bóng".
Một số ví dụ đáng chú ý về các tiền vệ box-to-box là Lothar Matthäus, Clarence Seedorf, Bastian Schweinsteiger, Steven Gerrard, Johan Neeskens, Sócrates, Yaya Touré, Patrick Vieira, Frank Lampard và Roy Keane.
2. Mezzala
Trong bóng đá Italia, thuật ngữ mezzala (nghĩa đen là "tiền vệ cánh" trong tiếng Italia) được sử dụng để mô tả vị trí của một hoặc hai tiền vệ trung tâm chơi ở hai bên với vai trò của một tiền vệ cầm trịch và/hoặc hộ công.
Thuật ngữ này ban đầu được áp dụng cho vai trò của một tiền đạo bên trong ở đội hình WM và Metodo trong tiếng Italia, nhưng sau đó được mô tả là một loại tiền vệ trung tâm cụ thể.
Mezzala thường là một tiền vệ có đầu óc tấn công nhanh và chăm chỉ, có kỹ năng tốt và khả năng tấn công đáng chú ý, cũng như có xu hướng thực hiện các đợt tấn công chồng biên. Nhưng đây cũng là một cầu thủ tham gia vào khía cạnh phòng thủ của trận đấu và có thể cung cấp chiều rộng cho một đội bằng cách di chuyển ra gần đường biên.
Như vậy, thuật ngữ này có thể được áp dụng cho một số vai trò khác nhau. Trong tiếng Anh, thuật ngữ này được coi là một biến thể của vai trò tiền vệ box-to-box.