(Cầu thủ) - Thiago Alcantara là một sản phẩm độc đáo của bóng đá thế giới, khi là kết tinh giữa hồn phách Brazil, kỹ nghệ La Masia và phẩm chất Đức. Nhưng câu chuyện về anh còn dài và xa hơn thế.
Tứ kết World Cup 1994, Brazil đụng độ Hà Lan, Bebeto thoát xuống nhanh như một chú sóc, đoạt lấy trái bóng tung tăng hớ hênh giữa trung lộ trước sự thờ ơ ngớ ngẩn của hậu vệ đối phương. Số 7 của Selecao vượt qua sự truy cản của hậu vệ còn lại, rê bóng qua nốt thủ thành De Goeij rồi đưa bóng vào lưới trống nhân đôi cách biệt.
Pha làm bàn ấy là biểu trưng cho lối chơi của ĐT Brazil tại kỳ World Cup năm đó: thực dụng và rình rập. Dưới sự dẫn dắt của HLV Carlos Alberto Parreira, sau bài học của thế hệ Zico, lối chơi Joga Bonito - chơi bóng ngẫu hứng, biểu diễn và vị nghệ thuật kiểu Brazil - bị xếp xó, thay bằng thứ bóng đá khoa học và chính xác.
Không có chỗ cho những pha xử lý nhảy múa, sơ đồ 4-4-2 tân thời vào lúc bấy giờ được áp dụng, giữa sân là cặp tiền vệ phòng ngự Dunga-Mauro Silva, phía trên là bộ đôi tiền đạo theo phong cách tối giản, nhanh nhẹn và chớp thời cơ, Bebeto-Romario. Với cuộc cách mạng ấy, ĐT Brazil lên ngôi vô địch thế giới lần thứ tư, sau 24 năm chờ đợi, với 5/7 trận giữ sạch lưới.
Nhưng, sẽ chẳng bao giờ tách rời được người Brazil với những điệu nhảy. Không nhảy múa cùng trái bóng, họ sẽ lắc lư lúc ăn mừng. Thực vậy, sau khi làm tung lưới Hà Lan, Bebeto đưa hai cánh tay vung qua vung lại theo kiểu ru con để ăn mừng, nhân việc cậu con trai mới chào đời trước trận đấu một ngày.
Rất hiểu ý, Mazinho, ông bố của hai cậu con trai cũng phỏng theo động tác của đồng đội để chia vui. Rồi đến lượt Romario. Từ đó, một trong những màn ăn mừng kinh điển nhất trong lịch sử World Cup ra đời: Màn ăn mừng kiểu ru con.
Ngay trong bàn thắng đậm chất thực dụng nhất (tận dụng sai lầm của đối phương để ghi bàn), trong giải đấu thực dụng nhất của ĐT Brazil, sự ngẫu hứng không hề mất đi, thậm chí vẫn có phần nổi bật hơn, và sự ngẫu hứng ấy sẽ không bao giờ mất đi vì đã ăn vào máu người dân xứ sở Samba.
Thực ra, gia tài văn hóa của người Brazil không chỉ có điệu nhảy samba quyến rũ. Hồn cốt của người dân quốc gia này còn có cả Ginga. Nói đến ginga tức nói đến lịch sử, văn hóa, tinh thần của con người xứ sở này. Và để hiểu về thuật ngữ này, cần trở về thời đại khai quốc từ thế kỷ 16 của đất nước Brazil.
Trong tiến trình khai phá tân lục địa, hàng triệu người nô lệ da đen được đưa tới vùng rừng Amazon, một bộ phận không nhỏ bỏ trốn và tụ tập vào rừng sinh sống. Thứ duy nhất họ có thể mang theo là điệu nhảy Samba và môn võ Capoeira từ quê hương Tây Phi xa xôi. Samba để giải trí, Capoeira để tự vệ, chống lại thú dữ và kẻ thù.
Nói thêm về Capoeira, đây là môn võ đòi hỏi thực hiện liên tục các động tác nhào lộn, qua đó tạo cho cơ thể sự uyển chuyển, linh hoạt. Khi chế độ nô lệ sụp đổ, người Brazil gốc Phi trở lại với cuộc sống đời thường, họ không thể mang theo Capoeira hằng ngày vì độ sát thương quá lớn. Do đó, để lưu giữ Capoeira họ sáng chế ra Ginga, bao gồm các động tác di chuyển và nhào lộn của môn võ truyền thống kia.
Theo thời gian, do sự phù hợp từ địa chính trị đến tính ngưỡng, Ginga trở thành biểu tượng tinh thần và văn hóa của người Brazil. Người dân xứ sở này luôn có xu hướng lắc lư theo nhịp điệu, dễ hưng phấn và sẵn sàng biểu diễn vài điệu Ginga mọi lúc, mọi nơi.
Và khi bóng đá xuất hiện và trở thành thứ tôn giáo tại xứ sở Samba, những cầu thủ Brazil cũng đem Ginga vào sân cỏ. Từ Leonidas, Garrincha, Pele, Zico, Ronaldo, đến Ronaldinho hay Neymar hiện nay, những ngôi sao sân cỏ này đều sở hữu nét đặc trưng rất… Brazil. Đó là sự uyển chuyển, thân pháp mềm mại và tính ngẫu hứng.
Vì luôn có vô vàn cầu thủ đậm chất biểu diễn như thế, bóng đá Brazil xuất hiện cái gọi là Joga Bonito, như đã đề cập ở phần mở đầu. Tóm lại, lược sử người Brazil đi từ Capoeira để tự vệ, Ginga để giải trí trên đường phố và Joga Bonito để biểu diễn và tỏa sáng trên sân cỏ.
Thiago, một chàng trai gốc Brazil, không thể không có chất Ginga trong người. Tuy thi đấu ở điểm giao trung lộ và trung tuyến, nơi mật độ cầu thủ dày đặc nhất trên sân, tiền vệ này vẫn chơi bóng đầy ngẫu hứng với những tình huống vân vê, chuyền mắt lác, đảo chân hay rê dắt. Tuy nhiên, Thiago lại không chỉ có chất Brazil trong người.
Tiền vệ sinh năm 1991, là con trai cả của Mazinho, người nhảy cùng Bebeto ở điệu ăn mừng bàn thắng ru con huyền thoại. Dù vậy, Thiago lại sinh ra tại Italia, lớn lên tại Tây Ban Nha, những nơi cha anh từng chơi bóng và hiện tại, anh khoác áo ĐT Tây Ban Nha và dành phần lớn sự nghiệp đỉnh cao chơi bóng tại Đức.
Chi tiết hơn, Thiago trưởng thành từ chính lò La Masia trứ danh của Barcelona, nơi đã trui rèn ra những Pep Guardiola, Xavi, Initesta hay Messi. Tuy được xem là người kế thừa của Xavi nhưng mùa Hè 2013, Thiago quyết định rời Barca để gia nhập Bayern, theo tiếng gọi của Pep Guardiola.
“Tôi đã nói chuyện với BLĐ Bayern Munich về triết lý bóng đá của bản thân và giải thích rõ vì sao tôi muốn Thiago. Cậu ấy và cầu thủ duy nhất mà tôi muốn có. Cậu ấy sẽ đến đây hoặc không ai cả”, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha tuyên bố trước khi Bayern chiêu mộ Thiago.
Cho đến nay, Thiago đã gắn bó với Bayern được 7 năm. Kể cả khi Pep Guardiola ra đi và nỗi nhớ Toni Kroos - người ra đi để lấy chỗ cho Thiago - dội vào trí óc CĐV Bayern từng ngày, tiền vệ người Tây Ban Nha vẫn tồn tại và ghi dấu ấn đậm nét tại Allianz Arena.
Chức vô địch Champions League 2019/20 là minh chứng rõ ràng. Giới quan sát cất lời khen Lewandowski hay, Neuer giỏi, Alphonso Davies tuổi trẻ tài cao, Mueller độc đáo, Kimmich đẳng cấp nhưng tất cả đều phải thống nhất Thiago là linh hồn của Hùm xám.
Tiền vệ 29 tuổi này dạy cho Chelsea biết thế nào là cầm bóng, vũ nhục đội bóng cũ Barca và là chìa khóa xé toang hàng phòng ngự PSG ở trận chung kết. Khi Thiago cầm bóng, anh là ánh dương để cả vũ trụ xoay quanh. Khi Thiago chuyền bóng, hàng thủ đối phương bỗng trở nên thật yếu đuối như miếng bơ bị chiếc dao nóng cắt vào.
Đối diện với đẳng cấp của Thiago, Kante bỗng nhu mì như đúng vẻ ngoài, Sergio Busquets trở nền già cỗi, Ander Herrera chỉ là phàm phu tục tử. Vì vậy, đến HLV Hansi Flick cũng thừa nhận: “Bayern Munich sẽ chẳng thể đăng quang nếu không có Thiago”. Nhưng bây giờ, BLĐ Bayern hối hận e rằng quá muộn, Thiago chỉ còn 1 năm trong hợp đồng và đang trên đường đến Anh định danh tên tuổi.
Thiago hấp thụ trọn vẹn những gì tinh hoa nhất của bóng đá đỉnh cao. Anh có thể chất uyển chuyển và sự ngẫu hứng của người Brazil, kỹ thuật chuyền bóng thượng thừa và tư duy phối hợp từ lò La Masia, và sự khoa học và bản lĩnh của người Đức. Trên thế giới, không nhiều cầu thủ có được may mắn đó, nếu không muốn nói là không có.
Thứ Thiago duy nhất thiếu là danh tiếng. Sự khép kín và bảo thủ của bóng đá Đức phần nào đó kìm hãm tên tuổi Thiago. Tại quốc gia này, Bayern đăng quang gần như là mặc định và cách chơi bóng ban chuyền chưa bao giờ được đánh giá cao, nhất là một người ngoại quốc. Premier League hấp dẫn và thu hút có thể cho tiền vệ tài hoa này thứ đó. Và Liverpool chính là bến đỗ lý tưởng.
Trước nhất, cần minh định rằng, Thiago là mẫu người hãnh tiến. Ngay từ khi khoác áo Barca, tiền vệ này đã có phần lệch tông với “đám học sinh” còn lại. Đó là anh luôn muốn tạo ra sự khác biệt, ngay từ cách đi đứng, với dáng vẻ chú gà trống choai luôn ưỡn ngực về phía trước.
Liverpool là nơi sẽ đưa Thiago khép lại hành trình tiến hóa từ gà trống choai đến phượng hoàng. Juergen Klopp đã có một đội hình hoàn hảo để chơi thứ bóng đá gegen-pressing điên cuồng vũ bão. Nhân vật vị chiến lược gia này thiếu là một tiền vệ biết “chia bài” như Thiago.
Lý do là gegen-pressing bào mòn thể lực ghê gớm và để đảm bảo thể chất cho các học trò trong trận chiến đường trường, Klopp cần áp dụng lối chơi thao túng vị trí và kiểm soát thế trận vẫn bị nhầm tưởng là tiqui-taca trước các đội bóng dưới cơ. Đó là lối chơi đỡ tốn sức và có hệ số an toàn cao hơn gegen-pressing bội phần.
Thiago là hạt nhân lý tưởng cho lối chơi đó. Anh được đào tạo tại La Masia và trưởng thành từ Bayern Munich, đội bóng thời hậu Pep Guardiola, đặc biệt dưới thời Hansi Flick, đã trở lại với gegen-pressing. Bằng chứng rõ hơn, từ khi chuyển đến Bayern, bất kể đội bóng này chơi với sơ đồ nào, Thiago đều chuyền bóng với độ chính xác 90% mỗi mùa. Và ngoài chuyền bóng, con trai của Mazinho biết rê bóng, chuyền dài và sút xa.
26 năm về trước, nếu có Thiago trong đội hình, có lẽ Carlos Alberto Parreira, HLV đội tuyển Brazil sẽ dám mạo hiểm hơn với Joga Bonito, thay vì sử dụng hai tiền vệ phòng ngự ở giữa sân. Tất nhiên, với chữ nếu hoặc Thiago, người ta đều có thể bỏ Paris vào cái chai!
Đặng Xá
Đồ họa: Châu Minh
Đồ họa: Châu Minh